Amputacja jest zdarzeniem niezwykle trudnym dla każdego człowieka. Dlatego też zagubienie i brak wiedzy na temat tego, jakie kroki należy podjąć, są zupełnie normalne. Oprócz tego, że osoba po amputacji jest w kryzysowej sytuacji życiowej, to jeszcze dodatkowo musi mierzyć się z szeregiem spraw instytucjonalnych czy procesem rehabilitacji. Jedną z trudniejszych decyzji, jakie trzeba podjąć, jest zakup pierwszej protezy. Czym kierować się, wybierając zaopatrzenie ortopedyczne? Na co zwrócić uwagę przy wyborze pracowni?
O ile wskazówki przedstawione w tekście są uniwersalne, należy pamiętać, że każda sytuacja jest wyjątkowa i warto wziąć pod uwagę indywidualne uwarunkowania danej osoby. Tekst ten ma za zadanie ułatwić samodzielną analizę podstawowych czynników, które należy uwzględnić przed dokonaniem ostatecznego wyboru protezy kończyny.
Lokalizacja pracowni ortopedycznych
Pierwszym krokiem, jaki należy zrobić, jest rozpoznanie rynku protetycznego w Polsce i sprawdzenie, jakie firmy wykonują tego typu zaopatrzenie oraz gdzie są zlokalizowane. Zebraliśmy już te dane w jednym miejscu. Skorzystaj z mapy pracowni ortopedycznych, która jest dostępna na stronie internetowej: https://aktywizuj.pl/mapa-pracowni/.
Warto wziąć pod uwagę, jak daleko od miejsca zamieszkania mieści się dana firma. Przygotuj się na to, że podczas wykonywania protezy przynajmniej kilka (a nawet kilkanaście!) razy będzie trzeba pojechać tam osobiście. Pamiętaj jednak, że lokalizacja pracowni ortopedycznej nie może być jedynym powodem jej wyboru. Jeżeli masz możliwość przemieszczania się samochodem, weź też pod uwagę pracownie zlokalizowane w większej odległości.
Na początku wykonywania protezy częstotliwość przyjazdów do pracowni ortopedycznej jest najwyższa. Wynika to głównie ze zmian fizjologicznych kikuta, które są naturalne po amputacji. Każda taka zmiana łączy się z potrzebą ponownego dopasowania leja protezowego. Po okresie ustabilizowania wymiarów kikuta oraz dopasowania leja wizyty w pracowni ortopedycznej są zwykle sporadyczne. Lokalizacja nie powinna być więc jedynym powodem wyboru wykonawcy protezy, ale czynnik ten należy uwzględnić podczas dokonywania decyzji.
Konsultacje ortopedyczne
Zawsze zalecam odbycie kilku konsultacji najlepiej w 3 (lub minimum 2) różnych pracowniach ortopedycznych. Wizyty te powinny odbyć się osobiście i bezpłatnie. Podczas nich protetyk/technik ortopeda przeprowadzi dokładny wywiad, dlatego warto zabrać ze sobą możliwie jak najpełniejszą dokumentację medyczną. Należy spodziewać się pytań związanych z wiekiem, możliwościami fizycznymi, ale również z warunkami środowiskowymi, wykonywanym zawodem oraz potrzebami, do jakich proteza będzie wykorzystywana. Odpowiadaj na pytania szczerze, pamiętając, że mają one służyć przede wszystkim tobie i dobraniu dla ciebie najlepszego wyposażenia. Przechodząc kolejno do badania fizykalnego, oczekuj tego, że kikut zostanie obejrzany przez protetyka. Mogą tu zostać wykonane wstępne pomiary kikuta, wagi, wzrostu, ewentualnych przykurczów. Dobrą praktyką ze strony protetyka, fizjoterapeuty jest również zaprezentowanie pacjentowi prawidłowego bandażowania kikuta oraz ćwiczeń, czy też wskazówek dotyczących chociażby ułożenia kikuta w ciągu dnia czy w nocy. Nie bój się o to poprosić.
Warto również dopytać o kwestie dofinansowań, o jakie można starać się w instytucjach publicznych, tj. NFZ, PFRON, PCPR/MOPS, oraz o fundacje czy stowarzyszenia, do których można się zgłosić. Dopiero na podstawie zebranego wywiadu oraz badania protetyk przygotuje ofertę zaopatrzenia ortopedycznego. Może to być jedna lub nawet kilka opcji protezy. Pamiętaj, że masz prawo pytać o wyjaśnienie powodów zastosowania poszczególnych elementów, ewentualne zmiany zaproponowanych komponentów są na tym etapie możliwe. Im więcej informacji uzyskasz, tym lepiej będziesz wiedzieć, na co możesz liczyć i czego się spodziewać.
Najczęściej osoba prowadząca konsultacje wstępną jest kolejno również bezpośrednim wykonawcą protezy. Warto więc zapytać o doświadczenie i certyfikaty, jakie posiada ten konkretny protetyk. Do wykonywania protez na wysokim poziomie zaawansowania należy mieć bowiem specjalne uprawnienia, mowa tu chociażby o elektronicznych przegubach kolanowych. W tym zawodzie nie liczy się wiek, ale to, czy specjalista dokształca się, czy jest na bieżąco z nowościami technologicznymi.
Bardzo ważnym czynnikiem mającym wpływ na jakość obsługi jest podejście specjalisty protetyka do pacjenta. Relacja ta jest niezwykle ważna. Warto jest po prostu darzyć się sympatią. Proces wykonywania protezy jest i tak zwykle dość stresujący, dlatego pozytywne relacje są w stanie skutecznie obniżyć poziom występującego stresu. W tym miejscu należy również nadmienić, że najczęściej przedstawicielami tego zawodu są mężczyźni. W przypadku pacjentki po amputacji można przyrównać tę relację chociażby do relacji z lekarzem ginekologiem. Jest często relacją dość intymną. Warto więc mieć zaufanie do osoby, która opiekuje nas podczas procesu wykonywania protezy. Ważne jest również to, aby nie bać się, rozmawiać również na tematy trudne czy potencjalnie wstydliwe.
Porównanie cen i elementów protezy
Często osoby po amputacji pokładają nadzieję powrotu do aktywności sprzed wypadku czy choroby w protezie. Wierzą, że po jej otrzymaniu od razu zaczną chodzić, biegać czy jeździć na rowerze. Musicie pamiętać, że wykonywanie protezy jest procesem długotrwałym i wymagającym ciężkiej pracy nie tylko ze strony protetyka, ale także pacjenta. Bez wysiłku, jaki trzeba włożyć w rehabilitację i naukę chodu, żadna nawet „najlepsza” czy najdroższa proteza nie załatwi sprawy.
Przechodząc więc do wyboru konkretnej protezy, po wizycie w kilku pracowniach ortopedycznych otrzymamy oferty zakupu. Zalecam poproszenie o specyfikację protezy: https://polandbusinessrun.pl/up/files/specyfikacja.pdf, która jest wykazem poszczególnych elementów zawierających się w protezie z wyszczególnieniem ich cen. Dzięki temu łatwiej będzie nam porównać konkretne propozycje. Często pacjenci mówią, że chcą mieć najlepszą protezę. Co więc oznacza magiczny zwrot „najlepsza proteza”? Na rynku ortopedycznym elementów protez, czyli stóp, przegubów kolanowych czy adapterów istnieje ogromna liczba. Nie ma więc jednej najlepszej protezy, która będzie dostosowanej do wszystkich osób. Każdy pacjent potrzebuje innej, dopasowanej do swojego wieku, aktywności fizycznej oraz potrzeb i możliwości finansowych protezy.
Koniecznie zapytaj w swojej pracowni ortopedycznej o możliwość przetestowania poszczególnych elementów przed ich zakupem. Szczególnie jeżeli mowa o drogich zaopatrzeniach. Dzięki temu będziesz świadomy tego, co kupujesz i unikniesz ewentualnego rozczarowania.
Opinie innych użytkowników protez
Częstym powodem wyboru konkretnej pracowni ortopedycznej jest kierowanie się opinią innych osób po amputacji. W internecie znajdziemy coraz więcej informacji na temat amputacji oraz doboru protez. Korzystając z dobrodziejstw technologii, można m.in. dołączyć do różnego rodzaju grup zrzeszających osoby po amputacjach. Warto nawiązać kontakt z osobami, które po wypadku lub chorobie wróciły już do codzienności i doskonale rozumieją każdy etap związany z oswajaniem nowej rzeczywistości. W tym momencie polecam nawiązanie znajomości z Trenerami Wsparcia, którzy z ramienia Fundacji Poland Business Run własnym doświadczeniem i po odpowiednim przeszkoleniu pomagają osobom z niepełnosprawnościami. Wsparcie to udzielane jest bezpłatnie, Trenerzy pomagają w przejściu przez formalności związane z niepełnosprawnością, wsparciem instytucjonalnym, ale również w wysłuchaniu i motywowaniu do działania. Najczęściej kontaktują się ze swoimi podopiecznymi telefonicznie lub za pomocą internetu, ale istnieje też szansa na spotkanie osobiste. Zapoznaj się z naszymi Trenerami: https://aktywizuj.pl/trenerzy-wsparcia/. Wybór ułatwi Ci podział Trenerów ze względu na województwo oraz rodzaj posiadanej niepełnosprawności.
Warto poznać jak najwięcej osób z niepełnosprawnościami i wysłuchać ich rad czy też doświadczeń. Należy pamiętać jednak, że opinie te są bardzo subiektywne i na ich ocenę zawsze ma wpływ szereg różnych czynników. Firmę, także tę z zaopatrzeniem ortopedycznym, zawsze tworzą ludzie. I to nie szyld wykonuje nam protezę, a zawsze stoi za tym człowiek. Dlatego też można mówić o opiniach firmy A czy B, ale najlepszą wskazówką będzie opinia o konkretnym protetyku czy też techniku ortopedzie, który wykonuje protezy. W każdym zawodzie raz dany specjalista pracuje w jednej, a raz drugiej firmie. Dlatego warto zapoznać się z odczuciami innych na jego temat, ale potem wyrobić swoją własną niezależną opinię.
Najlepsza decyzja – to twoja własna
Może zdarzyć się również tak, że na pewnym etapie po amputacji spotkasz osoby, nawet personel medyczny, które będą namawiały cię na szybkie wykonanie konkretnej protezy. Uważaj na osoby, które obiecują niesamowite, szybkie, wręcz cudowne efekty. Bądź czujny! Rynek protetyczny jest bardzo konkurencyjny. Dlatego też pamiętaj, że wybór musisz poprzedzić własną dokładną analizą. Nie przyspieszaj tego etapu, bo podejmujesz decyzję na lata. Pamiętaj, każdy wybór jest dobry, jeżeli jest on twoim własnym!
Podsumowując, wybór protezy nie jest łatwy i płynnie przechodzi w proces protezowania, który jest bardzo czasochłonny i mozolny. Wykonanie protezy, a kolejno dopasowanie leja i nauka chodu zwykle trwają minimum rok. Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta. Należy więc uzbroić się w dużą dawkę cierpliwości i dać sobie szansę na ponowną naukę chodu i powrót do aktywnego życia.
–
Klaudia Kaniewska – Koordynator Działu Wsparcia Fundacji Poland Business Run, magister zdrowia publicznego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, prywatnie osoba po amputacji nogi poruszająca się o protezie nogi.
