W naszej kulturze obraz siebie jako osoby wartościowej powiązany jest często z przekonaniem o byciu samowystarczalnym – o byciu w roli pomagającego, a nie proszącego o pomoc. Proszenie o pomoc kojarzone jest często ze „słabością”. Wzbraniamy się przed proszeniem o pomoc, gdyż bardzo często żywimy przekonanie, że jest to oznaka nieudolności, „słabego charakteru”, braku samodzielności. Jak więc nauczyć się prosić o pomoc?
Media społecznościowe po części wzmacniają przekonanie o tym, że proszenie o pomoc jest oznaką słabości, gdyż kształtują określony sposób prezentowania siebie otoczeniu. Formułują schemat pokazywania siebie i swojego życia jako dobre i satysfakcjonujące, w którym brak jest miejsca na trudności, porażki, potknięcia czy smutek.
Otwórz się na innych
Proszenie o pomoc jest trudne także dlatego, że wymaga od nas autentycznej otwartości wobec siebie oraz drugiej osoby w mówieniu o przeżywanych emocjach, trudnościach oraz niezaspokojonych potrzebach. Aby móc z kimś porozmawiać o sobie, musimy powiedzieć, jak się czujemy, z czym jest nam trudno, czego potrzebujemy. Trudność w proszeniu o pomoc może wynikać również z założenia, że moje problemy są mało ważne, co niejednokrotnie powiązane jest z obniżoną samooceną.
Jednocześnie zjawisko stresu jest wpisane w nasze życie – każdy z nas doświadcza okresowo trudniejszych, bądź kryzysowych chwil. Nikt z nas nie jest w stanie w swoim życiu stresu uniknąć, czy w pełni się na niego przygotować.
Potrzebujemy siebie nawzajem
Ponadto z natury jesteśmy istotami społecznymi – jesteśmy „dla siebie nawzajem” i „ze sobą” w różnych relacjach. Wzajemna pomoc i zdolność empatii (współodczuwania z innymi) stanowią jedno z naszych największych osiągnięć jako gatunku. Ta szczególna interakcja wpływa korzystnie na poczucie sensu życiowego każdego z nas, przynosi poczucie wspólnoty i bliskości z drugim człowiekiem, minimalizuje wrażenie osamotnienia, sprzyja przeżywaniu szczęścia i stabilizacji. Potrzebujemy innych ludzi, aby czuć się bezpiecznie. Jesteśmy z innymi, gdy przeżywamy radości i smutki, wzruszenia i niespodzianki, sukcesy i porażki.
Warto również pamiętać o tym, że założenie o własnej samowystarczalności jest błędne – nikt z nas nie jest w stanie zrobić wszystkiego sam i nie powinien tego od siebie oczekiwać. Nie jesteśmy w stanie rozwiązać wszystkich problemów samodzielnie, gdyż większość z nich obiektywnie nie zależy wyłącznie od nas. Dlatego warto oswajać w sobie przekonanie, że:
- Proszenie o pomoc innych jest formą troski o siebie i swoich bliskich.
- Proszenie o pomoc jest moim prawem, z którego powinienem korzystać.
- Proszenie o pomoc jest przejawem odpowiedzialności za swoje życie oraz odwagi w zakresie rozpoznawania i komunikowania otoczeniu swoich potrzeb.
- Wreszcie proszenie o pomoc jest umiejętnością, którą jesteśmy w stanie w sobie rozwinąć i nauczyć się z niej korzystać.
Jak prosić o pomoc?
Pierwszym krokiem jest znalezienie kogoś, z kim możemy porozmawiać o sobie swobodnie i autentycznie – komu ufamy. Jeżeli nie mamy wokół siebie takiej osoby, to warto skorzystać z pomocy specjalisty (psychologa, psychoterapeuty, psychiatry). Jest to szczególnie ważne, gdy mamy poczucie, że znajdujemy się w sytuacji, która nas przerasta – przekracza nasze możliwości poradzenia sobie. Przeżywamy stres oraz doświadczamy silnych emocji, które dezorganizują nasz codzienny sposób funkcjonowania. Czujemy się nieszczęśliwi i nie wiemy, jak ten stan zmienić.
Brak uzyskania pomocy w takich sytuacjach niesie niekorzystne skutki dla naszego zdrowia oraz jakości naszego życia. Dlatego, jeśli jesteśmy w kryzysie, to nie obawiajmy się prosić o pomoc. Jak to zrobić?
Nazwij i komunikuj problem
Drugim krokiem jest określenie swojej potrzeby – odpowiedzenie sobie na pytanie, o co dokładnie chcę poprosić. Warto zatem zdefiniować swój problem, ustalić, z czym konkretnie mam kłopot, z czym sobie nie radzę, w czym potrzebuję pomocy.
Prosząc o pomoc, warto swoją prośbę komunikować jasno i wprost. Nie oczekujmy, że druga strona się domyśli, o co nam chodzi, bo jest to niemożliwe. Jednocześnie warto prosić ciepło i serdecznie – kierując się przekonaniem, że proszenie o pomoc jest naturalnym elementem naszego społecznego funkcjonowania. Jest po prostu wpisane w nasze życie.
Prosząc o pomoc, warto również mieć świadomość, że osoba, którą prosimy, może nam jej z różnych przyczyn odmówić. Ma do tego prawo – podobnie jak my mamy prawo, aby o tę pomoc prosić. Czasami odmawiamy pomocy, bo sami nie czujemy się na siłach (np. nie mamy czasu, jesteśmy chorzy, sami zmagamy się z rozwiązaniem jakiegoś problemu). Odmowa pomocy może wynikać również z braku pomysłu, wiedzy czy kompetencji. Nie traktujmy odmowy jako osobistego odrzucenia, ponieważ wynika ona najczęściej z przyczyn, na które nie mamy bezpośredniego wpływu.
Poznaj swoją sieć wsparcia
Proszenie o pomoc może być łatwiejsze, gdy będziemy mieć świadomość, jak wygląda nasza sieć wsparcia. Sieć wsparcia to bliska grupa ludzi, którzy odgrywają ważną rolę w naszym życiu. Są to osoby, których darzymy zaufaniem, czujemy się w ich towarzystwie komfortowo i bezpiecznie, jesteśmy przy nich autentyczni. Do sieci wsparcia mogą należeć m.in. członkowie rodziny, przyjaciele, sąsiedzi, duchowny, lekarz, psycholog czy psychoterapeuta. Dlatego warto zastanowić się i stworzyć sobie w głowie listę osób, które chcielibyśmy do tego grona zaliczyć. Świadomość tego, że ma się wokół siebie wspierające osoby niweluje poziom przeżywanego i percypowanego stresu oraz samotności, co podwyższa jakość naszego życia.
dr Urszula Horwath – doktor nauk o zdrowiu, psycholog, specjalista psychologii klinicznej, psychoterapeuta. Członkini Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz Sekcji Naukowej Psychoterapii PTP.
W swojej codziennej praktyce klinicznej zajmuje się diagnozą psychologiczną oraz psychoterapią indywidualną osób, które przeżyły sytuacje kryzysowe, doświadczają trudności w życiu osobistym, cierpią na zaburzenia psychiczne, zmagają się z niepełnosprawnością nabytą w wyniku choroby, czy urazu. Posiada długoletnie doświadczenie w pracy z osobami dorosłymi, seniorami oraz osobami po amputacji kończyny w przebiegu adaptacji do nowej sytuacji życiowej.
Autorka i realizatorka warsztatów z zakresu umiejętności psychospołecznych (w tym radzenia sobie ze stresem czy skutecznej komunikacji) dla osób dorosłych, seniorów, personelu medycznego.
