W dzisiejszych czasach cukrzyca uznawana jest za chorobę cywilizacyjną. Nieprawidłowy styl życia, zła dieta, brak aktywności fizycznej ale również uwarunkowania genetyczne prowadzą do zachorowania. Obecnie szacuje się, że w Polsce na cukrzyce choruje ok. 3 milionów osób. Jest to bardzo podstępna choroba, która wymaga od pacjentów wiele samodyscypliny.
Nieprawidłowo leczona cukrzyca może prowadzić do powikłania jakim jest Zespół Stopy Cukrzycowej (ZSC) – bardzo groźne schorzenie, które jest ogromnym problemem leczniczym oraz terapeutycznym. Jest ono konsekwencją mikro- i makroangiopatii oraz neuropatii w przebiegu cukrzycy. Przewlekle podwyższona glikemia prowadzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych, które w połączeniu z neuropatią (uszkodzeniem nerwów obwodowych) predysponują do powstawania na skórze trudno gojących się owrzodzeń. Często owrzodzenie występuje z zakażeniem oraz zanieczyszczeniem tkanek kończyny dolnej położonych w obszarze poniżej kostki.
U pacjentów chorujących na cukrzycę ZSC stanowi najczęstszą przyczynę hospitalizacji oraz nieurazowych amputacji. W Polsce w 2017 roku średnio co 2 godziny lekarze przeprowadzali dużą amputację związaną z cukrzycą. Polska jest na niechlubnym dziesiątym miejscu na 31 krajów europejskich, jeśli chodzi o liczbę dużych amputacji nóg u dorosłych cukrzyków. W latach 2014–2018 liczba amputacji z powodu cukrzycy wzrosła o ponad jedną piątą, a koszty amputacji o 44%. (dane z pacjent.gov.pl)
Jak się chronić przed Zespołem Stopy Cukrzycowej?
Najważniejszym czynnikiem w profilaktyce ZSC jest higiena stóp. W tym wypadku należy rozumować odwrotnie i pamiętać że: częste mycie ratuje życie! Osoby chorujące na cukrzyce na skutek zmian z w mikrokrążeniu oraz przewodnictwie nerwowym mają zmniejszone odczuwanie bólu, temperatury czy ucisku w obrębie stóp. W codziennym życiu oznacza to, że nawet małe otarcia, które początkowo nie dają żadnych dolegliwości bólowych potrafią zmienić się w duże i niebezpieczne, trudno gojące się rany. Bardzo ważna jest codzienna pielęgnacja stóp, oglądanie ich, stosowanie preparatów nawilżających przeznaczonych dla diabetyków, poddawanie się zabiegom pielęgnacyjnym tylko w profesjonalnych gabinetach podologicznych oraz stała opieka diabetologa.
Aby uchronić się przed ZSC należy pamiętać również o doborze odpowiedniego obuwia , w razie potrzeby stosować indywidualnie dobrane wkładki ortopedyczne lub odciążenia, to wszystko ma za zadanie chronić przed mikrourazami oraz nieprawidłowym ułożeniem stopy.
Edukacja pacjentów chorujących na cukrzyce odgrywa bardzo ważną rolę w profilaktyce ZSC. Każda niepokojąca zmiana, która pojawi się na stopie powinna być skonsultowana ze specjalistą: lekarzem, pielęgniarką lub podologiem. Trzeba pamiętać, że ZSC jest następstwem cukrzycy- należy więc dbać o odpowiednią dietę, aktywność fizyczną oraz w razie konieczności stosować zalecone przez diabetologa leki, tak aby nie dopuszczać do długotrwałej hiperglikemii.
Leczenie Zespołu Sopy Cukrzycowej opiera się głownie na utrzymywaniu prawidłowej higieny stóp, stosowaniu odpowiednich środków opatrunkowych i pielęgnacyjnych. Jeżeli na skórze nie występują jeszcze głębokie rany, można stosować tylko specjalne preparaty – mocno odżywiające i pielęgnujące skórę oraz tkanki. Ważna jest aseptyka- niedopuszczenie do zakażenia powstałej rany. W przypadku kiedy na skórze występują już owrzodzenia lub głębokie rany należy stosować odpowiednie opatrunki ochronne. One mają za zadanie utrzymywania odpowiedniego mikrośrodowiska w ranie, które przyśpieszy gojenie się tkanek. Dostępne środki opatrunkowe często zawierają srebro, które działa oczyszczająco i zapobiega pogłębianiu ewentualnych zakażeń ran.
Osoby chorujące na ZSC, u których występują już owrzodzenia lub rany na skórze stóp powinny jak najszybciej zgłosić się do specjalisty w celu uzyskania pomocy i odpowiedniego zaopatrzenia. W takim wypadku najważniejsza jest szybka reakcja oraz terapia leczniczo- pielęgnacyjna aby zapobiegać najgorszemu- amputacji.
mgr Julita Szczepanik-Malik – specjalista ds. podologii w Centrum Rehabilitacji Znowu w Biegu.
