Siatkówka na siedząco jest to jedna z dyscyplin paraolimpijskich uprawiana przez osoby po amputacji kończyn dolnych. Jest to sport integracyjny, gdyż mogą grać w nią zarówno osoby z niepełnosprawnością, jak i pełnosprawne. Wystarczy usiąść na parkiecie, mieć zdrowe ręce i grać. Dyscyplina ta niewiele różni się od tradycyjnej siatkówki, zmianą jest tylko to, że można blokować zagrywkę przeciwnika, a gracze mają do dyspozycji mniejsze boisko.
Szczypta historii
Początki siatkówki na siedząco sięgają 1956 roku. Wtedy Holenderski Komitet Sportu zdecydował się połączyć tradycyjną siatkówkę halową i sitzball. Jedenaście lat później siatkówka na siedząco została w pełni uznana za dyscyplinę sportową. Na Igrzyskach Paraolimpijskich po raz pierwszy pojawiła się w 1980 roku. Kobiety przystąpiły do rywalizacji dopiero w 2004 roku. W Polsce ten sport rozwija się od 1997 roku.
Zasady gry
Reguły są bardzo podobne do tradycyjnej siatkówki. Każda drużyna liczy po 6 zawodników, a jej pełny skład powinien wynosić 12 osób. Mecz toczy się do trzech wygranych setów, a sety rozgrywane są do 25 punktów. Gra się na siedząco, pośladki zawodników muszą mieć kontakt z podłożem. Boisko jest mniejsze niż tradycyjne, ma 10 na 6 metrów. Siatka zawieszona jest na wysokości 115 cm dla mężczyzn i 105 cm dla kobiet.
Gra i zawodnicy
W grze rywalizują dwie drużyny. Zawodników każdej drużyny obowiązuje jednolity strój (koszulki, spodenki) z numerami na koszulkach. Zawodnicy rezerwowi mogą wejść na plac gry, gdy zostaną spełnione następujące warunki:
- zmiana musi być zgłoszona u sekretarza zawodów,
- zmiany zawodników dokonuje się w czasie przerwy,
- w jednym secie można dokonać 6 zmian.
Zawodnicy rozpoczynają grę ustawieni na swoich polach. Rotacja, czyli przejścia, następuje zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
W skład komisji sędziowskiej wchodzą: sędzia pierwszy, sędzia drugi, sekretarz oraz sędziowie liniowi. Każda z drużyn ma prawo do dwóch przerw na odpoczynek.
Kapitan i trener odpowiedzialni są za zachowanie zespołu. Przed meczem kapitan podpisuje protokół zawodów. Podczas gdy piłka jest poza grą, wyłącznie grający kapitan jest upoważniony do rozmowy z sędziami. Podczas spotkania trener spoza boiska decyduje o grze swojego zespołu. Bierze przerwy i zarządza zmiany. Asystent trenera może przejąć jego funkcję za zgodą sędziego pierwszego.
Wszystkie akcje, w których piłka adresowana jest na stronę przeciwnika, z wyjątkiem zagrywki i bloku, uważane są za atak. Podczas ataku można kiwać, w odbijaniu piłki palcami w bloku mogą uczestniczyć zawodnicy linii ataku. Dozwolone jest blokowanie zagrywki przeciwnika. Każdy zespół może posiadać tzw. libero, którego kolor koszulki kontrastuje z ubiorem innych członków zespołu.
Siatkówka w Polsce, kto w nią gra i gdzie?
Dyscyplina ta w Polsce pojawiła się dość późno, bo dopiero w 1997 roku. Pierwszy finał zawodów odbył się w październiku 1999 roku.
W Polsce siatkówka na siedząco uprawiana jest w 9 klubach: IKS Atak Elbląg, Start Szczecin, INDRA Kaźmierz, Start Łódź, KS Wilków, Start Warszawa, Paravolley Silesia I i Paravolley Silesia II, Start Wrocław i dochodząca Kadra Kobiet. Kontakt z każdym z klubów można znaleźć na ich stronach internetowych poszczególnych.
Aktualnym Mistrzem Polski jest Paravolley Silesia I. Ostatnio w finałach mistrzostw Europy w Turcji w 2021 roku reprezentacja mężczyzn zdobyła 7 miejsce, a reprezentacja kobiet 8 miejsce. To dobry prognostyk na przyszłość.
Trenerem kadry mężczyzn jest Bożydar Abadzijew, a kobiet Adam Malik. Turnieje odbywają się w poszczególnych miastach w Polsce. Podzielone są na trzy rangi mistrzowskie i z reguły odbywają się we Wrocławiu, Policach i Elblągu. Liczy się ilość zdobytych punktów w tych turniejach i te drużyny, które zgromadzą ich najwięcej grają, mecz finałowy.
Sporadycznie organizowane są turnieje towarzyskie, np. INDRA CUP oraz co roku organizowane są Otwarte Mistrzostwa Polski w siatkówce na siedząco na plaży, gdzie prym w organizacji widzie Elbląg. Matę o odpowiednich rozmiarach rozkłada się na plaży, tworząc boisko, i gra się na powietrzu.
Gra dla osób po amputacjach nóg bądź nogi
Wszystkie osoby z niepełnosprawnościami zachęcam do grania w siatkówkę na siedząco, gdyż jest to bardzo widowiskowa gra, która daje wiele emocji. Wystarczy usiąść na parkiecie i grać. Jest to gra bardzo integracyjna, mogą grać w nią ludzie zdrowi, jak również po amputacji nogi czy nóg. Daje niezwykle zadowolenie, rehabilituje, a poza tym jest to pretekst do wyjścia z domu, można też zobaczyć kawałek świata czy zakątki Polski, jeżdżąc na turnieje, czy grać w kadrze jako reprezentant Polski.
Wyjdź z domu, spróbuj i ty!
Zadzwoń do któregoś z klubu, weź spodenki, koszulkę i buty sportowe. Umów się na pierwszy trening i zacznij grać. Poznasz ciekawych ludzi, zintegrujesz się ze środowiskiem sportowym. Może odkryjesz w sobie talent siatkarski i w przyszłości zagrasz w kadrze z orzełkiem na piersi, kto wie? A jeśli tak nie będzie, to wciąż jest to doskonała rehabilitacja i forma ruchu, więc spróbuj, do dzieła!
–
Mariusz Sypecki
