Słowa kształtują rzeczywistość. Jak wyrażać się odpowiednio i tej rzeczywistości nie zniekształcać? Weźmy na warsztat mówienie o osobach z niepełnosprawnością.
1. „Osoba niepełnosprawna” a „osoba z niepełnosprawnością”
Zmiana wydaje się subtelna, a jednak bardzo istotna. Mówiąc to pierwsze podkreślamy, że niepełnosprawność definiuje całą osobę. Mówiąc to drugie – wspominamy o pewnym dodatku.
Przykład: Osoba z niepełnosprawnością słuchu faktycznie nie usłyszy dźwięku, ale może nie mieć żadnych problemów z poruszaniem się, widzeniem, pracą na komputerze, przygotowaniem posiłków itp., a korzystając z języka migowego „usłyszy” komunikat – jest więc sprawna i samodzielna.
2. Inwalida przykuty do wózka inwalidzkiego
Te określenia są przestarzałe i często nieadekwatne. Inwalidą określano osobę, która w wyniku działań wojennych uległa wypadkowi, nabywając tym samym niepełnosprawność. A wózek inwalidzki służył do przewożenia takiej osoby.
Współcześnie, wyróżniamy podstawowe 3 rodzaje wózków:
– ortopedyczny, służący do transportu np. pacjentów w szpitalu lub osób starszych przez osoby wspierające,
– aktywny, służący do samodzielnego poruszania się przez osobę korzystającą z wózka, lekki, z niższym oparciem i bez rączek (tylnych uchwytów),
– sportowy, wykorzystywany w czasie treningów i rozgrywek sportowych, ma większy kąt nachylenia kół.
Osoby poruszające się na wózku nie są do niego „przykute”. Wózek jest dla nich dodatkowym akcesorium umożliwiającym samodzielne poruszanie się.
3. Chory i cierpiący kaleka
Osoba z niepełnosprawnością nie zawsze jest pokrzywdzona przez los i cierpi. Można spotkać wiele osób, które zarażają pozytywną energią i mają więcej zapału do pracy, niż osoba nie deklarująca żadnego uszczerbku na zdrowiu. Częstsze przyjmowanie leków lub korzystanie z protezy może stanowić wyzwanie, ale nie powinno być jednoznacznie kojarzone z chorobą, czy jeszcze bardziej wyrazistym „kalectwem”.
4. Jak zatem mówić poprawnie, żeby nie urazić osoby z niepełnosprawnością?
Prostym kluczem jest mówienie o obecności jakiejś choroby niż o “chorej osobie” lub używanie medycznie przyjętych określeń, nieobraźliwych. Niepełnosprawność też nie zawsze oznacza chorobę, chociaż czasem z niej wynika.
Kilka przykładów:
– Lepiej osoba z epilepsją niż epileptyk.
– Lepiej uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, a nie dziecko specjalne.
– Osoba z zaburzeniami psychicznymi/z chorobą psychiczną, a nie chory psychicznie, nienormalny, szalony.
– Lepiej osoba z autyzmem/ w spektrum autyzmu, niż osoba cierpiąca na autyzm.
– Niewidomy, a nie ślepy.
Podkreślaj zdolności a nie ograniczenia:
– Osoba posługująca się PJM (Polskim Językiem Migowym) a nie osoba niemówiąca lub głochoniema.
– Osoba korzystająca z wózka zamiast np. sparaliżowany, nie mogący chodzić.
Jeśli nie ma konieczności wspominania o niepełnosprawności, pomiń tę informację. Przykładowo:
– Marcin z działu IT będzie prowadził jutro szkolenie o 10. Zamiast: Marcin z działu IT, ten na wózku, będzie prowadził jutro szkolenie o 10.
Czy powiedzenie o kimś “autyk” lub “amputant” jest obraźliwe? Moim zdaniem, bardziej istotne są nasze intencje wobec takiej osoby. Jeśli nasza postawa jest serdeczna i empatyczna, to powiedzenie o kimś “niepełnosprawny” nie urazi tej osoby. Warto natomiast dbać o te określenia a przede wszystkim, nie bać się rozmawiać o niepełnosprawności.
Ignorancja czasem dotyka bardziej, niż słowa.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, napisz do nas lub zorganizuj w swojej placówce szkolenie: Savoir-vivre w stosunku do osób z niepełnosprawnością. Poznasz dobre praktyki w rozmowie, obsłudze klienta, proponowaniu pomocy czy nawet zatrudnianiu takich osób.
Szkolenie prowadzi Klaudia Kaniewska z Fundacji Poland Business Run, która dobrze zna i rozumie środowisko osób z niepełnosprawnością. Jako osoba po amputacji, chętnie upowszechnia wiedzę na tematy dotyczące komunikacji z osobami o szczególnych potrzebach.
Agata Górzyńska – Project Manager w Fundacji Poland Business Run, a z wykształcenia magister fizjoterapii. Realizuje się w projektach niosących realną pomoc osobom z niepełnosprawnością ruchową.
Źródło: https://dostepnosc24.pl/
